Op zaterdag 14 september zag ik een optreden van de virtuoze sarodspeler Soumik Datta. Dit concert was totaal anders dan die van Indiase meesters die ik in het verleden heb gezien. Zo heb ik me ooit in Cité de la Musique in Parijs de hele nacht kunnen onderdompelen in de Indiase raga, in allerlei vormen uitgevoerd door geweldige artiesten. Onvergetelijk was dat.
door Charlie Crooijmans (foto's Manoah Salampessy)
Het thema van het concert van afgelopen zaterdag was Vergeten of Herinneren (Mone Rekho), in aanloop naar Wereld Alzheimer Dag op 21 september. Het project kwam voort uit Soumiks gesprekken met ouderen in verzorgingstehuizen.
Op het podium van de uitverkochte Kleine Zaal stonden achter Soumik (sarod) en Gurdain Singh Rayatt (tabla) twee laptops en een scherm opgesteld. Het optreden begon heel licht en sfeervol met interactie tussen de muzikanten en de laptop, waarop ruis, spatiale frequenties, sarodklanken en een stem uit het verleden te horen waren. Op het scherm kon je het boekje zien dat voor hem lag. Door gebruik te maken van live video en animatie nam hij ons mee in zijn verhaal of, zoals hij het zelf zei, zijn 'human message'. Er werden korte stukken gespeeld en tussendoor nam Soumik het woord. Hij deed dat absoluut fantastisch, maar hij is dan ook een ervaren tv-presentator.
Zonder uitgebreid uit te leggen wat raga en tala precies zijn, liet hij zien hoe verschillende tala’s bij elkaar kunnen komen als gevolg van vergissingen of misinterpretaties. Dit werd helder gedemonstreerd door Gurdain Singh Rayatt, die de 10-beats op de lage tabla speelde en de 16-beats op de hoge tabla, of andersom. Op deze manier kregen we eigenlijk ook een kijkje achter de schermen, in het maakproces van traditionele Indiase muziek, die meestal mondeling wordt overgedragen.
De stem en de sarodklanken uit de laptop waren die van Soumiks eigen meester, guru Pandit Buddhadev Das Gupta. Hij was het die Soumik, geboren in Bengalen en opgegroeid in Londen, sarod had leren spelen. Op een zeer vermakelijke manier vertelde Soumik over zijn guru en de animatie op het scherm sloot daar fraai bij aan. Het zag er erg smaakvol en origineel uit; door de afwisseling tussen vage en scherpe foto’s kwam de boodschap goed over. Ontroerend werd het toen Soumik de oudste melodie vertolkte, een melodie die door de muzikant wordt verbonden met het heden door de muzikant en door hem ook met de luisteraars. Zo komt alles samen in de human message.
Het was al met al een heel bijzonder en visueel interessant concert dat, net als de ware betekenis van Mone Rekho – 'geheugen dat in je hart zit' – diep wist te raken.
