Vijfentwintig is ze, de Canadese zangeres Kaia Kater, maar wat ze te vertellen heeft, reikt verder dan haar eigen bestaan. Centraal staat daarin het verhaal van haar vader, die als veertienjarige op de vlucht sloeg tijdens de Amerikaanse invasie van Grenada en op zijn zestiende als illegale immigrant in Canada achterbleef. De Europese tournee die ze maakt naar aanleiding van de release van haar enthousiast ontvangen album 'Grenades', sluit ze dit weekend af in Nederland. Zaterdagavond stond ze in de Amsterdamse Q-Factory.

door Ton Maas (tekst en foto's)

'Om me verder te kunnen ontwikkelen, moest ik eerst terugkijken', zo verklaarde de Canadese zangeres Kaia Kater bij aanvang van haar optreden in de niet heel erg gevulde kelderzaal van Q-Factory in Amsterdam. Natuurlijk wist ze wel het een en ander over het levensverhaal van haar vader, maar niet echt in detail. Dus had ze besloten hem maar eens duchtig aan de tand te voelen over die voor hem zo belangrijke periode in zijn leven: de socialistische revolutie op het kleine Caribische eiland Grenada van 1979, vier jaar later gevolgd door de Amerikaanse invasie en daarna zijn omzwervingen als vluchteling totdat hij op die bewuste dag na zijn bagage al te hebben ingecheckt voor de vlucht terug naar Grenada, besloot in Canada achter te blijven.

Docufragmenten als ankerpunt
Gedeelten uit dat interview, gelardeerd met fragmenten uit radio-nieuwsbulletins uit die tijd, gebruikte Kaia niet alleen op haar album, maar laat ze ook horen tijdens optredens, als ankerpunten voor het verhaal dat ze met haar liedjes wil vertellen. Dat geeft haar een grote poëtische vrijheid, waar ze dankbaar gebruik van maakt. Heel beeldend werkt dat bijvoorbeeld in het refrein van titelsong Grenades: 'Rain heavy like carpet bombs, sweetgrass and lemonade; fold the memory into your arms and whisper it away'. Dan klinkt haar stem heel wat volwassener en doorleefder dan haar babyface doet vermoeden.

Volks vehikel
Het medium waarvan Kaia zich bedient, is de volksmuziek uit het zuidelijke hoogland van de Verenigde Staten - waar ze enige tijd studeerde, maar vooral de lokale traditie opzoog en zich de 'clawhammer' techniek op de vijfsnarige banjo eigen maakte. Haar behendige tokkelwerk vormt een sierlijke omlijsting voor haar zelfgeschreven repertoire. Christine Bougie, die op Kaia's nieuwe album de elektrische gitaar en lapsteel voor haar rekening neemt, bleek voor de tournee te zijn vervangen door een mannelijke collega, die overigens verdienstelijk invulwerk verrichtte. Belangrijker voor de sound is het fundament, dat bij contrabassist Andrew Ryan in meer dan goede handen is. Daarnaast leverde hij tegen het einde van het optreden een spectaculaire solo af. Als incidenteel leverancier van de tweede stem overtuigde Ryan bovendien door timing en frasering naadloos op die van Kater te laten aansluiten.

'Living tradition'
Kater's nieuwe platencontract bij het prestigieuze Smithsonian Folkways Records illustreert ook de accentverschuiving die Huib Schippers voor ogen staat sinds hij enkele jaren geleden het roer overnam bij de Amerikaanse nonprofitorganisatie. Kaia is net als haar collega's Rhiannon Giddens en Leyla McCalla een representant van wat je 'levende traditie' zou kunnen noemen. Deze dames bedienen zich van traditionele stijlen - veelal uit de Appalachen - maar doen dat niet om 'authentiek' te zijn. Evenmin bezondigen ze zich aan geforceerde crossovers met andere stijlen en genres. De traditie is voor hen een vehikel dat hen in staat stelt op poëtische wijze hun verhaal te vertellen. En dat verhaal gaat wat Schippers betreft bij voorkeur over maatschappelijke thema's als discriminatie, achterstelling, diversiteit en migratie.

Valreep
Voor wie dit nog op tijd leest, is er een (voorlopig) laatste kans om Kaia aan het werk te zien, want vanavond (zondag 19 mei) treedt ze vanaf half negen op in TivoliVredenburg te Utrecht.

Kaia Kater
Smithsonian Folkways Records